موسسه گنجینه سرزمین پارس

دردوره قاجاریه وسعت شهر شیراز تغییر نکرده و در همان محدوده دوره زندیه ثابت می­ماند ولی دیوارشهر رو به ویرانی می­رود که آثار آن در حصار دور شهر به صورت گودالی باقی می­ماند.

در اواخر این دوره که حصار شهر فرو ریخته در چند جای آن شکستگی دیده می­شد که مردم شهر از این نقاط رفت و آمد داشتند که این نقاط انتخاب شده در اصطلاح مردم شیراز کل نامیده می­شد که هنوز هم این کلمه در بین آنها رایج است.

بنابر این در اواخر دوره قاجاریه، علاوه برشش دروازه ثابت دوره زندیه یعنی دروازه اصفهان، دروازه باغشاه، دروازه کازرون، دروازه شاه داعی، دروازه سعدی و دروازه قصابخانه، همچنان از چند محل نیز رفت وآمد جریان داشته از آن جمله کل مشیر در محل دروازه بیضای سابق، کل شاهزاده قاسم در انتهای خیابان احمدی، کل شیخ ابوذرعه در انتهای خیابان لطفعلی خان زند (میدان غدیر کنونی)، کل تیموری در ابتدای خیابان تیموری درمجاورت دروازه اصفهان که در مجموع تعداد آنها به ده دروازه و کل می­رسید.

تا اواخر دوره قاجاریه این دروازه­های شش­گانه شیراز بودند که در جلو آن­ها میدان­های پوشیده از درختان کهن سال قرار داشت که به همان نام و نشان خوانده می­شدند تا این که در نتیجه توسعه شیراز از سال 1300 شمسی به بعد موضوع دروازه در معماری شهری منتفی شده و همه دروازه­های مذکور در داخل شهر قرارگرفتند. زیرا از این زمان به بعد شیراز در جهات غرب و شمال غرب گسترش یافته بود.